LOGOPEDIA

Zapraszamy wszystkie dzieci, które chcą pięknie i wyraźnie mówić, do wspólnej gimnastyki buzi i języka. Ćwiczenia dla poszczególnych głosek przedstawią Logofilki: Renia, Kamil, Szymek, Ziuta i Sebek. Odszukaj swojego Logofilka i ćwicz z nim codziennie po 10-15min.

Logofilki proponują smakowitą gimnastykę buzi i języka – taką, którą można wykonać „przy okazji”, a która pozwoli rozwinąć sprawność narządów artykulacyjnych

  • gdy będziesz jadł paluszki (makaron spaghetti, pianki cukrowe) spróbuj zrobić to bez użycia rąk, pracują tylko wargi;
  • obrywaj kawałki liścia sałaty nie zębami tylko wargami;
  • spróbuj spłaszczyć wargami kukurydzianego chrupka typu flips;
  • pij gęste soki (lub rzadki kisiel) przez słomkę;
  • rozsmaruj na płaskim talerzu nutellę (miód, jogurt, kajmak, dżem) – czubkiem języka spróbuj narysować wzorki, literki, obrazki. Na koniec wyczyść cały talerzyk – oczywiście językiem!
  • wymieszaj językiem dwukolorowy serek, jogurt – oczywiście potem go możesz go zjeśćJ
  • posmaruj usta nutellą (jogurtem, bitą śmietaną) – obliż je językiem
  • zrób kropki z bitek śmietany w kącikach ust – zliż je językiem;
  • przyklej do podniebienia kawałek andruta (czekoladki, chrupka kukurydzianego) a następnie spróbuj go odkleić za pomocą języka;
  • jeśli będziesz jadł lody spróbuj je zlizywać językiem od dołu do góry;
  • spróbuj wylizać czubkiem języka dziurkę w płaskim lizaku;
  • rozsyp na talerzu płatki kukurydziane (najlepiej w formie kuleczek lub kółeczek) – zbierz je z talerza przyklejając je do czubka języka;
  • sięgaj po twarde do gryzienia owoce i warzywa (jabłka, marchewkę, kalarepkę);
  • pijąc wodę przez słomkę zrób w niej bąbelki (wdmuchując przez rurkę powietrze do wody)

 

PRZYGOTOWANIE DO WYWOŁANIA GŁOSKI

GIMNASTYKA BUZI I JĘZYKA

Renia przedstawia: gimnastyka buzi i języka dla głoski r

Ćwiczenia języka:

  • „pokaż łopatę” (wysuwanie szerokiego języka z ust);
  • „zaglądanie językiem do gardła” (cofanie szerokiego języka wzdłuż podniebienia);
  • „jedzie konik” (coraz szybsze kląskanie językiem o podniebienie twarde);
  • mlaskanie (wielokrotne odrywanie języka przyklejonego całą powierzchnią do podniebienia);
  • naśladowanie ssania cukierka czubkiem języka;
  • zlizywanie z przedniej części podniebienia twardego przyklejonego kawałka czekolady (miodu, dżemu itp.);
  • odklejanie językiem chrupek kukurydzianych z podniebienia;
  • szybkie unoszenie i opuszczanie języka (w kierunku górnych i dolnych zębów), przy szeroko otwartych ustach i nieruchomej żuchwie;
  • „czesanie języka” (wysuwanie i wsuwanie go między lekko rozwarte zęby);
  • „żucie” języka;
  • „masaż” języka poprzez zagryzanie czubka języka zębami;
  • „ostrzenie” czubka języka o górne zęby, przy szeroko otwartych ustach

Kamil przedstawia:  gimnastyka buzi i języka dla głosek  k ,g

Ćwiczenia wzmacniające mięśnie tyłu języka

  • ziewanie przy szeroko otwartych ustach;
  • wdychanie powietrza nosem i wydychanie ustami, podczas szerokiego otwierania ust;
  • picie gęstych napojów przez długą i cienką słomkę;
  • przysysanie drobnych papierków przez rurkę i przenoszenie ich na plansze;
  • opieranie języka o dolne zęby;
  • unoszenie środka języka do podniebienia twardego i miękkiego;
  • podwijanie języka;
  • ssanie cukierka (środkiem języka);
  • „koci grzbiet” (opieranie czubka języka o dolne zęby i cofanie go w głąb jamy ustnej, by nastąpiło uniesienie grzbietu języka do góry);
  • układanie czubka języka za górnymi zębami i opuszczanie go do dziąseł dolnych podczas szerokiego otwierania jamy ustnej;
  • mlaskanie całą powierzchnią języka przy opuszczonej żuchwie;
  • przyklejanie całego języka do podniebienia przy szeroko otwartych ustach, a następnie energiczne opuszczanie przodu języka w dół.

Szymek przedstawia: gimnastyka buzi i języka dla głosek sz, ż, cz, dż

  • dotykamy palcem lub łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je „zaczarowanym miejscem”, „parkingiem”, w którym język (krasnoludek, samochód) powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię;
  • wysuwanie języka do przodu;
  • wysuwanie szerokiego języka na zewnątrz jamy ustnej;
  • żucie brzegów języka zębami trzonowymi (żeby rozciągnąć całą jego powierzchnię);
  • masaż języka – wysuwanie i cofanie języka przez lekko zwarte zęby;
  • unoszenie języka na górną wargę (język wąski, wydłużony, zęby widoczne);
  • unoszenie języka za górne zęby (język wąski);
  • cofanie języka za wałek dziąsłowy;
  • kierowanie języka w kąciki ust (zęby widoczne);
  • klaskanie językiem – naśladowanie odgłosu konia uderzającego kopytami o bruk;
  • „liczenie ząbków” – dotykanie czubkiem języka górnych zębów po wewnętrznej stronie, podczas szerokiego otwierania jamy ustnej;
  • „mycie zębów” – oblizywanie językiem górnych zębów po wewnętrznej stronie przy zamkniętych, a następnie otwartych ustach;
  • „zaczarowany język” – przytrzymanie przez kilka sekund czubka języka na podniebieniu przy szeroko otwartych ustach;
  • „krasnoludek zagląda do gardła” – cofanie języka w głąb jamy ustnej, zaczynając od górnych zębów, a kończąc na podniebieniu miękkim;
  • zlizywanie czubkiem języka z podniebienia, np. kawałka czekolady lub gumy rozpuszczalnej, kremu czekoladowego, mleka w proszku (przy szeroko otwartych ustach);
  • ssanie czubkiem języka na podniebieniu małego pudrowego cukierka, musującej witaminy C, opłatka lub naśladowanie ssania pożywienia;
  • przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych, cukierków z wgłębieniem w środku;
  • „język malarzem” – język to pędzel, którego czubkiem dzieci mają naśladować malowanie różnych wzorów (kropek, kółek, linii, kwadratów, trójkątów). Moczenie „pędzla” w farbie oznacza dotykanie czubkiem języka wałka dziąsłowego. Płukanie „pędzla” to oblizywanie językiem dolnych dziąseł od wewnętrznej strony;
  • „karuzela” – włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę;
  • „słoń” – dosięgnij językiem (jak słoń trąbą) do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony;
  • „wahadełko” – kierowanie czubka języka w kąciki ust;
  • „młotek” – wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa;
  • wysuwamy język na brodę, zwijamy w „łyżeczkę” i chowamy do buzi;
  • „schodki” – czubek języka dotyka górnych jedynek, górnej wargi, a następnie nosa (buzia otwarta);

Ziuta przedstawia:  gimnastyka buzi  i języka dla głosek ś,ź,ć,dź

Ćwiczenia języka:

  • „koci grzbiet” – opieranie czubka języka o wewnętrzną powierzchnię dolnych zębów i próby unoszenia środka języka do podniebienia;
  • oblizywanie językiem wewnętrznej powierzchni dolnych zębów i dziąseł;
  • liczenie czubkiem języka dolnych zębów po wewnętrznej stronie;
  • „skaczący języczek” – naprzemienne dotykanie czubkiem języka górnych, a następnie dolnych siekaczy po wewnętrznej stronie, przy otwartych ustach;
  • „hi hi” – naśladowanie śmiechu o brzmieniu wysokim, średnim, niskim, na przemian cicho i głośno;
  • „ihihi ihihihi” – wydawanie odgłosu rżenia konia;
  • wymawianie szeptem, a potem głośno „iii”, „jjj”, „hi” podczas szerokiego rozciągania kącików warg.

Ćwiczenia warg:

  • układanie ust, jak podczas wymawiania „u”, a następnie, jak przy „i”;
  • lekki uśmiech, a następnie powrót warg do pozycji neutralnej;
  • naprzemienne otwieranie i zamykanie środkowej części warg podczas zaciskania kącików ust

 

Sebek przedstawia: gimnastyka buzi i języka dla głosek s, z, c, dz 

Ćwiczenia języka:

  • wysuwanie języka do przodu;
  • naprzemienne układanie języka szerokiego i wąskiego;
  • ułożenie języka za dolnymi zębami;
  • cofanie języka w głąb jamy ustnej;
  • liczenie dolnych zębów czubkiem języka po wewnętrznej stronie;
  • oblizywanie językiem wewnętrznej powierzchni dolnych zębów;
  • dotykanie czubkiem języka wewnętrznej powierzchni dolnych siekaczy z równoczesnym wybrzmiewaniem głoski „e”;
  • zlizywanie czubkiem języka dżemu lub masła czekoladowego z dolnych dziąseł;
  • „wymiatanie śmieci” – energiczne wyrzucanie czubka języka zza dolnych zębów.

Ćwiczenia oddechowe:

  • dmuchanie na chorągiewki i wiatraczki;
  • „tańczący płomyczek” – dmuchanie na płomień świecy w odległości niepozwalającej zdmuchnąć płomyka, lecz wyginać go;
  • dmuchanie na papierowe łódki pływające w misce z wodą;
  • zawody „kto dmuchnie dalej” – zdmuchiwanie kulek waty z ręki;
  • wydmuchiwanie baniek mydlanych;
  • dmuchanie na papierowe ozdoby zawieszone na nitkach o różnej długości ponad głową ćwiczącego;
  • „wyścigi samochodowe” – dmuchanie na papierowe kulki po wytyczonej trasie narysowanej na podłodze;
  • „mecz piłkarski” – przedmuchiwanie piłeczki pingpongowej do osoby siedzącej na przeciwko;
  • „gotowanie wody” – dmuchanie przez rurkę do wody, aby tworzyły się pęcherzyki powietrza;
  • nadmuchiwanie balonów, zabawek i piłek;
  • próby gwizdania;
  • zdmuchiwanie lekkiego przedmiotu z ręki, np. piórka, kłębka waty, papierowej kulki;
  • rozdmuchiwanie: chrupek, ryżu, kaszy, pociętej gąbki lub kawałków styropianu;
  • gra na instrumentach muzycznych: organkach, trąbce, gwizdku;
  • gra na grzebieniu owiniętym cienką bibułą;
  • dmuchanie na piórko, aby unosiło się ponad głową osoby ćwiczącej;
  • rozdmuchiwanie plamki farby wodnej na podkładce z tworzywa.

Ćwiczenia warg

  • rozchylanie warg jak w uśmiechu – wargi płaskie, przylegają do zębów (zęby widoczne);
  • rozciąganie warg do uśmiechu i wymawianie głoski „i”;
  • naprzemienny uśmiech z pokazywaniem zębów, a następnie zasłanianiem ich wargami;
  • układanie ust do uśmiechu i powrót do pozycji neutralnej;
  • gimnastyka warg i języka (wysuwanie języka do przodu, uśmiechanie się);
  • wydawanie odgłosów z rozciągniętymi kącikami ust:
    – kozy – me, me
    – barana – be, be
    – kurczątka – pi, pi
    – śmiechu – hi, hi;
  • pokazywanie szerokiego uśmiechu, a następnie ściąganie ust, jak przy głosce „u”.

 

CHARAKTERYSTYKA WAD WYMOWY

Zapraszamy wszystkie dzieci, które chcą pięknie i wyraźnie mówić, do wspólnej gimnastyki buzi i języka. Na początek poznajcie Logofilki: oto Renia, Kamil, Szymek, Ziuta i Sebek. Pomogą one Wam w pokonywaniu kolejnych wyzwań na drodze do pięknej wymowy. 

Renia przedstawia: RERANIE 

O reraniu mówimy, gdy dziecko nie wymawia głoski [r] lub jest ona zastępowana przez głoskę [l] lub [i]. Niekiedy [r] wymawiane jest nieprawidłowo: wargowo, gardłowo, tylnojęzykowo lub policzkowo. Terapię tej wady rozpoczynamy od gimnastyki języka i warg – musimy „nauczyć” język unoszenia się do wałka dziąsłowego i wprawić go w wibrację. Ćwiczenia z tego zakresu zaprezentuje Renia.

Kamil przedstawia: KAPPACYZM/ GAMMACYZM

Kappacyzm polega na nieprawidłowej wymowie głosek k, g. Najczęściej są one zamieniane na [t], i analogicznie [g] na [d]. Czasami są zupełnie pomijane w wymawianych wyrazach.  Tym razem musimy nauczyć się unoszenia tylnej części języka, w tyle jamy ustnej do podniebienia miękkiego. 
Gammacyzm polega na nieprawidłowej wymowie głoski [ g]. Po wywołaniu i utrwaleniu k, głoski te pojawiają się zwykle samoistnie. Ćwiczenia dla tych głosek zaprezentuje Kamil.

 

Szymek przedstawia: SEPLENIENIE  – szereg szumiący

polega na nieprawidłowej wymowie głosek: [sz, ż, cz, dż]. Są one najczęściej zamieniane na głoski [s, z, c, dz]. Czasami przy wymawianiu tych głosek język wysuwa się między zęby lub strumień powietrza uchodzi bokiem, a język ułożony jest niesymetrycznie. Terapię tej wady rozpoczynamy od gimnastyki buzi i języka. Język musimy nauczyć podnoszenia się do wałka dziąsłowego, a wargi układać w ryjek. Gdy nam się to uda, możemy przejść do ćwiczeń utrwalających dźwięki. Potem dokładamy do nich samogłoski. Następnie ćwiczymy wymowę w wyrazach – początkowo w nagłosie, następnie w śródgłosie i na końcu w wygłosie. Ostatnim krokiem jest utrwalenie prawidłowego brzmienia głosek w całych zdaniach. Ćwiczenia głosek szumiących zaprezentuje Szymek.

 

Ziuta przedstawia: SEPLENIENIE – szereg ciszący

polega na nieprawidłowej wymowie głosek: ś, ź, ć, dź. Najczęściej są one zastępowane przez głoski [s, z, c, dz] lub wymawiane międzyzębowo. Rzadziej zastępowane są przez głoski [sz, ż, cz, dż]. Terapię tej wady również rozpoczynamy od gimnastyki buzi i języka. Następnie, pokazując prawidłowe ułożenie artykulatorów, próbujemy wywołać kolejne głoski. Gdy nam się to uda, możemy przejść do ćwiczeń utrwalająch dźwięki – w sylabach, wyrazach oraz zdaniach. Ziuta zaprezentuje ćwiczenia z tymi głoskami.

Sebek przedstawia: SEPLENIENIE – szereg syczący

Tym razem nieprawidłowo wymawiane są głoski [ s, z, c, dz]. Te dla odmiany są zastępowane głoskami [ś, ź, ć, dź] lub [sz, ż, cz, dż]. Czasami są wymawiane międzyzębowo lub bocznie, co również jest wadą. I tym razem terapię  rozpoczynamy od gimnastyki buzi i języka, następnie wywołanie dźwięku i jego utrwalenie w sylabach, wyrazach i zdaniach. Ćwiczenia z tego zakresu zaprezentuje Sebek.

To najczęściej występujące wady wymowy. Logofilki zaproponują jednak ćwiczenia, które mogą – a nawet powinny – wykonywać wszystkie dzieci, które chcą pięknie mówić.

  • jeśli masz pytania skontaktuj się z logopedą: abrzezinska@p16.lublin.eu